تلاش برای بهبود عملکرد، از روز‌های نخستین شکل‌گیری رشته مدیریت، اصلی خدشه‌ناپذیر بوده است. برخلاف گذشته که از کارکنان انتظار می‌رفت تا به اندازه نقش‌های رسمی عمل کنند، در قرارداد‌های روانشناختی جدید، رفتارهای فراتر از نقش مورد انتظار است. در منابع بی‌شمار از این نوع رفتار‌ها، با عنوان رفتار شهروندی سازمانی یاد شده که دارای ابعادی بوده که به‌طور عمده نتیجه تلاش محققان سایر کشورها است و از این‌رو، مدل‌های بومی چندانی در این زمینه ارائه نشده است. هدف اصلی تحقیق حاضر، ارائه مقولهها و مفاهیم مربوط به رفتار شهروندی سازمانی با توجه به فرهنگ اسلامی و ملی است. این تحقیق از حیث هدف بنیادی، نحوه به‌دست آوردن دادهها‌ی مورد نیاز، توصیفی، بهلحاظ روششناسی، کیفی و با استفاده از روش فراترکیب میباشد که با رجوع به منابع دینی و ملی −به‌طور کلی از سال 1360 تاکنون− کد‌های مرتبط، استخراج(335 کد) و در نهایت منتهی به ارائه 43 مفهوم و 9 مقوله شد. این مقوله ها عبارت‌اند از: تدبیر، نگرش انتقادی، عدالت، انسان‌دوستی، حسن‌خلق، تقوای الهی، همکاری، پایبندی به تعهدات و میل به پیشرفت.
The Explanation of Categories and Concepts of Organizational Citizenship Behaviors with an Islamic-Iranian Approach; Meta–synthesis
چکیده [English]
The efforts for improvement of performance have been recognized as basic element since formation of management field. In contrary to the past which the employees were expected to act in the formal role, more behaviors' of roles are expected in the new psychological contracts. In several sources, these behaviors are considered as organizational citizenship behaviors with various dimensions that mainly are put forward by the scholars of other countries and therefore, there must not be enough regional and national models in this field. The main purpose of this research is to offer categories and concepts of organizational citizenship behaviors according to our Islamic and national culture. This research is a grounded theory in purpose, descriptive in data gathering and qualitative in methodology by using meta-synthesis method. By referring to religious and national references, related codes and data since 60s were driven and finally, 43 concepts and 9 categories were concluded. These categories are: wisdom, critical insight, justice, altruism, good temper, virtue, cooperation, adherence to commitments and willingness to progress.
کلیدواژه‌ها [English]
organizational citizenship behavior, Islamic and Iranian Approach, Meta-synthesis Method
6. پورطهماسبی، سیاوش و آذر تاجور (1390)، «حقوق و تربیت شهروندی در نهج‌البلاغه»، پژوهش‌نامه علوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شماره دوم.
7. پورکریمی عسگری، اسلام (مهر 1388)، «برخی از آثار اعتقاد به معاد از منظر قرآن»، ماهنامه پاسدار اسلام، شماره 33۴.
8. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم و دررالحکم (۵10−۵۵0ق)، تحقیق: مصطفی درایتی (13۶۶ش)، چاپ یکم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
10. جوادی آملی، عبداله (1391)، مفاتیح الحیاة، چاپ پنجاهم، قم: مرکز نشر اسراء.
11. حسنی کاخکی، احمد و آرین قلی‌پور (138۶)، «رفتار شهروندی سازمانی: گامی دیگر در جهت بهبود عملکرد سازمان در قبال مشتری»، فصلنامه پژوهش‌های بازرگانی، شماره ۴۵.
12. دانایی فرد، حسن؛ احمد خائف الهی و سیدمجتبی حسینی (1390)، «تأملی بر ارتقاء تسهیم دانش در پرتو رفتار شهروندی سازمانی (مورد مطالعه: وزارت مسکن و شهرسازی و وزارتخانه راه و ترابری)»، پژوهش‌های مدیریت عمومی، شماره 1۴.
14. دوبرین، اندرو جی (193۵)، روانشناسی کاربردی: اثربخشی فردی و سازمانی، ترجمه غلامرضا معمارزاده طهران، حجت طاهری گودرزی و البرز قیتانی، چاپ دوم، تهران: انتشارات اندیشه‌های گهربار.
15. الرازی، محمد بن یعقوب و ثقة الاسلام کلینی (13۶۵)، الکافی، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
16. رضایی، حسین و اسماعیل سبزی‌کاران (1390)، «بررسی اثر فرهنگ اسلامی بر رفتار شهروندی سازمانی: موردکاوی دفاتر پلیس + 10 شهر تهران»، فصلنامه پژوهش نامه نظم و امنیت انتظامی، شماره 1۵.
17. رعنایی کردشولی، حبیب اله و دیگران (1392)، «تبیین رفتارهای شهروندی سازمانی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی»، دو فصلنامه مدیریت اسلامی، سال بیست و یکم.
18. زاهدی، شمس‌السادات و حسن دانایی فرد (1380)، مدیریت در عرصه بین‌المللی، تهران: انتشارات صفار.
19. سنچولی، زینب (1392)، «تبیین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت»، فصلنامه الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، شماره سوم.
20. شاخص‌های راهبردی ابعاد و مؤلفه‌های فرهنگی (1389)، ویرایش سوم.
21. شاطری، کریم؛ علیرضا یوزباشی و رحمان نورعلیزاده (1388)، «رفتار شهروندی اجباری در سازمان»، ماهنامه تدبیر، شماره 212.
22. ﺷﺮﯾﻌﺖﭘﻨﺎﻫﯽ، اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ (137۵)، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: ﻧﺸﺮ دادﮔﺴﺘﺮ.
23. الشریف الرضی، محمد (3۵9-۴0۶ق)، نهج‌البلاغه، ترجمه دشتی، محمد (1379)، قم: انتشارات آل علی، چاپ اول.
24. شیانی، ملیحه (1381)، «تحلیلی جامعه شناختی از وضعیت شهروندی در استان لرستان»، نشریه جامعه شناسی ایران، شماره 1۵.
26. عرفانیان عطار، زهرا (1391)، عزت نفس از دیدگاه قرآن و سنت: مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران.
27. غلامینیا، عبدالحمید (1388)، «تأثیر انسان‌شناسی بر اخلاق شهروندی»، فصلنامه انسان‌پژوهی دینی، دوره ۶، شماره 21.
28. فرهادی، مرتضی (138۶)، درآمدی به مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی تعاون، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
29. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
30. قرائتی، محسن (1390)، 300 نکته در مدیریت اسلامی بر‌اساس تفسیر نور، چاپ چهارم، مؤسسه درس‌هایی از قرآن.
31. گل‌پرور، محسن؛ زهرا جوادیان، محمدرضا مصاحبی و زهرا واثفی (1392)، «نقش‌های پنهان تعارضات میان فردی در پیوند با بی‌عدالتی سازمانی، فرسودگی، استرس و رفتارهای انحرافی»، مطالعات روانشناختی، دانشکده علوم تربیتی وروانشناسی دانشگاه الزهراh.
33. مجلسی، محمد‌باقر بن محمدتقی (1۴0۴)، بحارالانوار الجامعة الاخبار الائمة الاطهار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
34. مصباح یزدی، محمدتقی (1380)، به سوی خودسازی، قم: انتشارات مؤسسه امام خمینیw.
35. مصطفوی، حسن (138۵)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز نشر آثار.
36. مطهری، مرتضی (1362)، خدمات متقابل اسلام و ایران، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات صدرا.
37. ـــــــــ (1372)، عدل الهی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات صدرا.
38. ـــــــــ (1382)، تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ چهلم، تهران: انتشارات صدرا.
39. ـــــــــ (1383)، انسان کامل، چاپ سی‌ام، تهران: انتشارات صدرا.
40. ـــــــــ (138۵)، آینده انقلاب اسلامی، چاپ بیست و پنجم، تهران: انتشارات صدرا.
41. ـــــــــ (1386)، سیری در سیره ائمه اطهارb، چاپ سی و یکم، تهران: انتشارات صدرا.
42. ـــــــــ (1390 الف)، جاذبه و دافعه علیg، چاپ هفتاد وپنجم، تهران: انتشارات صدرا.
43. ـــــــــ (1390 ب)، هدف زندگی، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات صدرا.
44. مقیمی، سید‌محمد (138۴)، «رفتار شهروندی سازمانی از تئوری تا عمل»، فصلنامه فرهنگ مدیریت، سال سوم، شماره یازدهم.
45. نراقی، احمد (1381)، معراج السعادة، چاپ هشتم، قم: انتشارات هجرت.
46. Barnard, Chester I (1983). “The Functions of the Executive”. Cambridge, MA: Harvard University Press.
47. Bateman, Thomas S., & Organ, Dennis W. (1983), “Job satisfacation and the goodsoldier: The relationship between affect and employee citizenship”, Academy of Management Journal, 26, 587−595.
48. Bolino, mark c, Turnley and Wiliam h (2003). “Going the Extra Mile: Cultivating and Managing Employee Citizenship Behavior”, Academy of Management Executive Journal.
49. Borman, Walter C, etal (2001), “Personality Predictors of Citizenship Performance”, International Journal Of Selection and Assessment, Vol. 9. N.1/2, 52−63.
50. Castro, Barroso. Armario, Enrique Martin., and Ruiz, David Martz (2004), "The Influence of Employee Organizational Citizenship Behavior on Customer Loyalty”, International Journal of Service Industry Managemen.
51. Chompookum, D, Derr, B. C. (2004), “The Effects of Internal Orientations on Organizational Citizenship Behavior”, Thailand Career Development International, 9, 406−423.
52. Farh, Jiing−Lih, Zhong, Chen−Bo., & Organ, Dennis W (2004). “Organizational citizenship behavior in the people of Internal Orienta”. Organization Science, 15(2), 241−253.
53. Morkoczy Livia & Xin Katherine (2004), “the virtues of omission in organizational citizenship behavior”, university of California.
54. Organ, Dennis W. (1988), “Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome”. Lexington, MA: Lexington Book.
55. Podsakoff P.M, MacKenzie S.B, Paine J.B, Bachrach D.G (2000); “Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research”; Journal of Management, Vol.26.
56. Sandelowski Margarete. Barros Julie (2007). Handbook for synthesizing qualitative research, Springer publishing company Inc.
57. Vigoda Eran (2000), “Internal politics in public administration Systems: anempirical examination of its relationship with Job congruence, organizational citizenship behaviour and in ed theory in purpose, descriptive in data gatnt, vol. 29, N.2, pp.185−203.
58. Zimmer Lela (2006). “Qualitative meta−synthesis: aquestion of dialoguing with text”, Journal of Advanced Nursing 53(3): 311−318.
59. Zarei Matin, Hasan. Jandaghi, Gholamreza & Ahmadi, Freyedon (2010). “A comprehensive model for identifyingfactors impacting on development of organizational citizenship behavior”. African Journal of Business Management, Vol. 4(10), 1932−1945.
60. http://br.farhangoelm.ir[1348/10/11] .«فرهنگ و علم در بیانات مقام معظم رهبری»
ابتدای صفحه