تأثیر رویکرد منفعت‌گرایی اخلاقی بر دانش مدیریت و سازمان

نوع مقاله : علمی-تخصصی

نویسنده

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

فلسفه اخلاق شامل دو بخش اخلاق هنجاری و فرااخلاق است. نظریات اخلاق هنجاری نیز به دو دسته غایت‌گرا و وظیفه‌گرا تقسیم می‌شوند. منفعت‌گرایی یکی از ریشه‌دارترین نظریات غایت‌گرایانه است که از سوی بنتام و میل در قرن نوزدهم توسعه یافت. مطابق این رویکرد، فعل اخلاقی، فعلی است که حداکثر خیر را برای اکثریت افراد مرتبط با آن فعل، ایجاد کند. در این مقاله پس از تقریر دیدگاه‌های بنتام و میل، معیار منفعت و چگونگی محاسبه آن مطرح شده و عمده نقدهای مطرح‌شده بر این رویکرد، عنوان می‌شوند. این رویکرد در دو بخش فلسفه مدیریت و تئوری‌های مدیریت، بر دانش سازمان و مدیریت تأثیر داشته است. از دیدگاه فلسفی، سازمان‌هایی که با هدف حداکثر نمودن ارزش سهامداران خود در فضای رقابتی به کسب و کار مشغول هستند __ برخلاف سازمان‌های دولتی __ نمی‌توانند منفعت‌گرا باشند. در بخش تئوری‌های مدیریت نیز تصمیم‌گیری، به عنوان جزء اصلی مدیریت، می‌تواند با ویژگی‌های منفعت‌گرایی خود را تطبیق دهد و رهبری، به عنوان فرایند اثرگذاری غیر رسمی بر افراد، با اتخاذ رویکرد مشارکتی می‌تواند از نظر اخلاقی، منفعت‌گرا محسوب شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Utilitarianism on Management and Organization Knowledge

نویسنده [English]

  • Amir Hoseinizadeh
چکیده [English]

Moral philosophy consists of normative ethics and meta-ethics. Also normative ethics theories are divided into teleological and deontological. One of the most rooted teleological theories is utilitarianism developed by Bentham and Mill in the nineteenth century. According to utilitarianism, a moral action is an action that creates the most good for the most people. In this paper, after describing Bentham and Mill's views, the standard of utility and how to calculate it and also the most criticisms on utilitarianism are discussed. This approach has effected on management and organization knowledge through the management philosophy and theories. From the viewpoint of philosophy, the organizations that work in a competitive environment and aim to maximum their shareholder values, in contrast with public organizations, can't be utilitarian. Also in the management theories, decision-making as the main part of management can adapt itself to the characteristics of utilitarianism and leadership as an informal and effective process among people can be morally utilitarian by adopting the participative approach

کلیدواژه‌ها [English]

  • moral philosophy
  • utilitarianism
  • Management
اتکینسون، آر. اف (1391)، درآمدی به فلسفه اخلاق، ترجمه سهراب علوی‌نیا، تهران: هرمس.
الوانی، سیدمهدی و محمدحسین رحمتی (1386)، «فرایند تدوین منشور اخلاقی برای سازمان»، فصلنامه فرهنگ مدیریت، س5، ش15، ص43_70.
پارسونز، واین (1385)، مبانی سیاستگذاری عمومی و تحلیل سیاست‌ها، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پالمر، مایکل (1388)، مسائل اخلاقی، متن آموزشی فلسفه اخلاق، ترجمه رضا آل‌بویه، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
دلوز، ژیل و فلیکس گتاری، فلیکس (1391)، فلسفه چیست، ترجمه زهره اکسیری و پیمان غلامی، تهران: رخداد نو.
رضائیان، علی (1385)، مبانی سازمان و مدیریت، تهران: سمت.
سجادی، سیدجعفر (1373)، فرهنگ معارف اسلامی، تهران: دانشگاه تهران.
شیروانی، علی (1385)، درآمدی بر فلسفه اخلاق، تهران: نشر و پژوهش معنا‌گرا.
فرانکنا، ویلیام. کی. (1376)، فلسفه اخلاق، ترجمه هادی صادقی، قم: مؤسسه فرهنگی طه.
گنسلر، هری. ج. (1390)، درآمدی بر فلسفه اخلاق معاصر، مترجم مهدی اخوان، تهران: علمی و فرهنگی.
هولمز، رابرت ال. (1389)، مبانی فلسفه اخلاق، ویراست سوم، ترجمه مسعود علیا، تهران: ققنوس.
Carr, Albert (1968), "Is Business Bluffing Ethical?", Harvard Business Review, no.46, pp.143-153.
Daft, Richard L. & Dorothy Marcic (2005), Understanding Management, 5ed. Usa: Thomson Higher Education.
Heinz Weihrich & Harold Koontz (1993), Management, A Global Perspective, 10th edition, McGraw-Hill.
Kirkpatrik, Jerry (1989), Ethical Theory in Marketing, Western Marketing Educators' Association Conference, April 1989.
Klikauer, Thomas (2010), Critical Management Ethics, Hampshire: Palgrave McMillan.
Lee, Margaret R. (2009), "E-ethical Leadership for Virtual Project Teams", International Journal of Project Management 27, pp456-463.
Roberson, Chris & Paul. A. Fadil (1999), "Ethical Decision Making in Multinational Organization: A Culture-Based Model", Journal of Business Ethics 19, pp.385-392.
 Schuman, P. L. (2001), "A Moral Principle Framework for Human Resource Management Ethics", Human Resource Management Review 11.