تبیین ارتباط میان گزاره‌های اسلام ‌و گزاره‌های مدیریت

نوع مقاله : علمی-تخصصی

نویسندگان

1 دانشجو دکترای مدیریت دولتی گرایش رفتار سازمانی پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 عضو هیات علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران

3 عضو هیات علمی دانشگاه تهران

چکیده

تقریرهای متفاوتی از مدیریت اسلامی، به عنوان جلوه ای از تولید علم دینی شده است. مدیریت اسلامی ترکیبی از مدیریت (به عنوان علم) و اسلام (به عنوان دین) را شکل می دهد که هر کدام، پشتوانه ای به وسعت یک کتابخانه از موضوعات و نظریه ها دارند. در این مقاله تلاش شده است از دیدگاهی نو، پنجره ای جدید به موضوع رابطه اسلام و مدیریت پرداخته شود. در این دیدگاه، گزاره های دین و علم، از لحاظ کشفی و اعتباری بودن مورد بررسی قرار می گیرد و سپس چگونگی ارتباط آنها تبیین می شود. نتیجه اینکه در حوزه گزاره های کشفی، دستاوردهای یقینی بشری و دستاوردهای دینی تعارضی ندارد. عقل خود یکی از منابع دین است و آنچه عقل بدان می رسد، دینی است. از سوی دیگر، از آنجا که وحی، دانشی یقینی است بر دستاوردهای عقلی بشری – که خطا در آن راه دارد- سلطه دارد. در حوزه گزاره های اعتباری، اخلاق و فقه (گزاره‌های اعتباری دین) به عنوان قانون ِرفتار و اقدام فردی و اجتماعی بر گزاره‌های اعتباری دانش مدیریت و یک مدیر حاکم است. چارچوب گزاره های اعتباری اسلام منطقه موجه‌ی را شکل می دهد که مدیر می تواند در آن منطقه مسیرهای متفاوتی را برگزیند. بهینگی گزاره اعتبار شده، بر‌آمده از سایر متغیّرهایی است که مدیر در پردازش خود برای تدوین گزاره اعتباری در نظر می گیرد. نتیجه این دیدگاه آن است که مدیریت اسلامی، مدیریتی مبتنی بر حقیقت (گزاره های کشفی اسلام) و در چارچوب شریعت (گزاره های اعتباری اسلام) است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Relation between Statements of Islam and Statements of Management

نویسندگان [English]

  • komeil roudi 1
  • Ali Naqi Amiri 2
  • Reza brekjkar 2
  • Ali Asghar Pourezzat 3
3 academic staff, Farabi campus, university of Tehran
چکیده [English]

Various interpretations of Islamic Management, as one manifestation of Religious Science production, are cited. Islamic Management is formed of Management (as a science) and Islam (as a religion) that have each of them a support of library of themes and theories. With a new look, we have tried in this article a new way to address the issue of relation between Islam and Management. In this view, the statements of religion and science from the point of descriptive and prescriptive aspects are being scrutinized and elucidated how they relate. The result is that in the scope of descriptive statements, human certain achievements and religious achievements have no conflict. Wisdom is one of the Religion source and what it reaches is religious. On the other hand, the revelation as a certain science on the achievements of human wisdom, which may be in error, dominates. In the area of prescriptive statements, Ethics and Jurisprudence (the prescriptive statements of religion) as the law of individual and social action and behavior, rules the prescriptive statements of Management. Framework of the prescriptive statements of Islam has formed a justified area from which manager can select different ways in it. The optimality of prescriptive statement is derived from the processing of other variables that the director considers to develop prescriptive statements. The result of this sight is that Islamic Management, is a truth-based (descriptive statements of Islam) management and within the framework of Sharia (Islamic prescriptive statements).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Descriptive Statements
  • Prescriptive Statements
  • Islam
  • Management
1. اسکات، ریچاد (1387)، سازمان‌ها سیستم‌های عقلایی، طبیعی و باز، مترجم حسن میرزایی اهرنجانی، تهران: سمت.
2. امیری، علی‌نقی (1386)، «تبیین رفتار مبتنی بر اختیار»، مدیریت فرهنگ سازمانی، شماره 15، ص161−183.
3. امیری، مجتبی (1381)، «تئوری‌ و تئوری‌پردازی‌ در مدیریت»، کمال مدیریت، شماره 1، ص27−49.
4. الوانی، سیدمهدی (1384)، مدیریت عمومی، تهران: نشر نی.
5. ــــــــــ (1386)، تصمیم‌گیری و تعیین خط مشی دولتی، تهران: سمت.
6. وارن، بنیس و اوتول جیمز (1384)، «مدرسه‌های بازرگانی ره گم کرده»، حسین سلیمانی، گزیده مدیریت، شماره 5، سال ششم، ص39‌−45.
7. بوریل، گیبسون و گارت مورگان (1383)، نظریه‌های کلان جامعه‌شناختی و تجزیه و تحلیل سازمان، عناصر جامعه‌شناختی حیات سازمانی،مترجم محمدتقی نوروزی، تهران: سمت، قم: مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینیe.
8. پارسانیا، حمید (1377)،علم و فلسفه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
9. پودلنی، جول (1388)، «پایان و آغاز مسئولیت مدرسه بازرگانی»، ترجمه عاطفه پاشازاده، گزیده مدیریت، شماره 97، ص67−74.
10. پورعزت، علی‌اصغر (1391)، «مدیریت اسلامی از التقاط ایدئولوژیک تا التقاط علمی»، اسلام و مدیریت، شماره 1، ص105−120.
11. ــــــــــ (1382)، «علم و پیش‌بینی؛ تأملی ‌بر مراتب قطعیت نظریه‌های‌ علمی ‌در پیش‌بینی ‌رفتار سیستم‌های ‌اجتماعی»، سخن سمت، شماره 9، ص15−27.
12. جعفری، محمدتقی (1389)، علم و دین در حیات معقول، تهران: مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
13. جوادی آملی، عبدالله (1385)، تفسیر انسان به انسان، قم: اسرا.
14. ــــــــــ (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم: اسرا.
15. چالمرز، آلن (1374)، چیستی علم، مترجم سعید زیبا کلام، تهران: انتشارات علمی
 و فرهنگی.
16. خندان، علی‌اصغر (1379)،منطق کاربردی، تهران: سمت، قم: سمت و مؤسسه فرهنگی‌ طاها.
17. ــــــــــ  (1387)، «ارزش و روش؛ الگوی برنامه‌ریزی در دانشگاه اسلامی (با تأکید بر دیدگاه شهید مطهری)»، در: ارزش و دانش؛ مقدمه‌ای بر دانشگاه اسلامی،تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقj، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
18. خنیفر، حسین (1384)، «تحلیل محتوای ادبیات مدیریت اسلامی با تأکید بر آثار منتخب»، فرهنگ مدیریت، شماره 10.
19. خورانا، راکش و نیتین نوریا (1387)، «زمان آن فرا رسیده که مدیریت یک حرفه شود»، حسین حسینیان، گزیده مدیریت، شماره 89، ص37−46.
20. رجحان، سعید (1384)، «عدالت؛ ماهیت، شاخص‌ها و موانع اجرایی‌آن»، فصلنامه کتاب نقد، شماره 37، ص7−30.
21. ــــــــــ  (1386)، مبانی استنباط حقوق اسلامی و حقوق موضوعه، جلد دوم، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقj.
22. ــــــــــ (1390)، مبانی استنباط حقوق اسلامی و حقوق موضوعه، جلد اول، ویرایش دوم، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقj.
23. ــــــــــ (1391)، اصول علم فقه درباره اصول حاکم بر احکام الهی اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقj.
24. رضائیان، علی (1379)، مبانی سازمان و مدیریت، تهران: سمت.
25. ــــــــــ (1380)،مدیریت رفتار سازمانی، تهران: سمت.
26. ــــــــــ (1384)،تعامل انسان و سیستم اطلاعاتی؛ سیستم اطلاعات مدیریت، تهران: سمت.
27. سوزنچی، حسین (1387)، «ارزش و علم؛ درآمدی بر علوم انسانی اسلامی»، در: ارزش و دانش؛ مقدمه‌ای بر دانشگاه اسلامی،تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقj، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
28. ــــــــــ (1388)، معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
29. سهرابی، بابک؛ امیر اعظمی و حمیدرضا یزدانی (1390)، «آسیب‌شناسی پژوهش‌های انجام شده در زمینه مدیریت اسلامی با رویکرد فرا ترکیب»، چشم‌انداز مدیریت دولتی، شماره 6، ص9−24.
30. مطهری، مرتضی (1361)،شناخت، تهران: انتشارات شریعت.
31. مظفرنیا، مهدی (1387)، «تأملی ‌پیرامون علوم انسانی ‌ایرانی−اسلامی»، برداشت اول،
 شماره 6 و 7، ص7−11.
32. مورگان، گرت (1383)، سیمای سازمان، مترجم اصغر مشبکی، تهران: انشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
33. مهاجری، علیرضا (1383)، مبانی روش تحقیق، تهران: انتشارات امید.
34. ناوارو، پیتر (1383)، «چرا نمی‌توانیم رهبری کنیم؟»، ترجمه اسداله باسمچی، گزیده مدیریت، شماره 45، ص8.
35. نقی‌پورفر، ولی‌الله (1382)، اصول مدیریت اسلامی و الگوهای آن، تهران: مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
36. هچ، مری جو (1385)، مدرن، نمادین و تفسیری پست مدرن، مترجم حسن دانایی‌فرد، تهران: نشر افکار.