تبیین انگارۀ سازمان تقوامحور از منظر اسلام

نوع مقاله : علمی-تخصصی

نویسنده

دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری علم و فنّاوری دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران

چکیده

سازمان‌ها بسیاری از صفات و ویژگی‌های خود را وام‌دار صفات و ویژگی‌های انسانی هستند؛ در این میان، انگاره سازمان‌ تقوا‌محور، با بهره‌گیری از مبانی اعتقادی متفاوت از سازمان‌های روزمره‌ کنونی، می‌تواند در جامعه‌ نقش برجسته‌ای ایفا کند و جامعه انسانی را در دستیابی به اهداف اصیل خود یاری رساند. آن‏ چیزی که وجه تمایز سازمان‌های تقوا‌محور از سازمان‏های دیگر است، نوع هستی‏شناسی و جهان‏بینی حاکم بر آنهاست. با توجه به ویژگی‌های تصویر شدۀ سازمان‌های تقوا‌محور و پیامدهای مطلوب مادی و معنوی آن، به نظر می‌آید که می‌توان این انگاره را به‌عنوان سازمان‌های مطلوب در فرهنگ‌های توحیدی پذیرفت و با توجه به پست‌مدرنیسم حاکم بر فضای علمی، آن را به‌عنوان نظریه‌ای فرازمانی و فرامکانی ترویج داد؛ چراکه این پژوهش با اعتقاد بر این گزاره صورت گرفته است که بیان و ترویج انگاره سازمان تقوا‌محور، به توسعه معنویت و اخلاق در فضای بین سازمانی جامعه کمک می‌کند. بر این اساس، تلاش شده است تا در ابتدا با کاربست سطح تحلیل سازمان در جامعۀ انسانی، کژکارکردهای سازمان بیان شود و سپس با بهره‌گیری از تفکر سازمانی، ضمن تبیین مفروضات بنیادین سازمان‌های متمایل به تقوامحوری با تکنیک دلفی فازی و روش توصیفی−تحلیلی از نوع تحلیل محتوا، کارکردها و ویژگی‌های منحصر به فرد آنها در قالب مدل آسیب‌شناسی سه شاخگی در سه شاخه محتوایی، ساختاری و زمینه‌ای نیز مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Idea of Taqwa (Virtue) based Organizations in the View of Islam

نویسنده [English]

  • Ali Asghar Saadabadi
چکیده [English]

Many organizations owe their characteristics to human features. Of these, the idea of Taqwa (virtue) based organizations by benefitting from different ideological principles of today's organizations can play an outstanding role in current societies and it helps human society to achieve its original aims. What differentiates Taqwa (virtue) based organization from other type of this phenomenon is the kind of their prevailing ontology and ideology. As regards the illustrated characteristics of Taqwa (virtue) based organizations and their ideal material and spiritual outcomes, accepting this idea as favorable model of organization in monotheistic cultures seems reasonable. Considering the postmodernism governing scientific atmosphere, this idea can be encouraged and spread as a theory beyond the time and place. This research was an attempt to confirm the belief to this presupposition that expressing and distributing the idea of Taqwa (virtue) based organization enable the spread of spirituality and morality in the inter organizational interactions of the society. In this research, primarily, according to this problematic phenomenon, it is tried to explain the concept of Taqwa and next some organizational malfunctions are presented by emphasizing on pragmatics of organizational analysis in human society. Then by conducting organizational thinking, basic assumptions of Taqwa-oriented organizations are explained through Fuzzy-Delphi technique and descriptive – analytical method of content analysis, and at last unique functions and features of these kinds of organizations are investigated in terms of threefold pathology model consisting of content, structure and context.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Taqwa (virtue)
  • organization
  • Beyond Role Behaviors
  • Fuzzy Delphi Method
  • instrumental rationality
  • substantive rationality

مراجع

  1. * قرآن کریم (1385)، ترجمه ابوالفضل بهرام‌پور، تهران: نشر حر و نشر سبحان.

    1. بختیاری، صادق (1380)، «عدالت و توسعه از دیدگاه امام علیj»، فلسفه، کلام و عرفاناندیشه حوزه، مهر و آبان، شماره 30، ص91−115.
    2. دهخدا، علی‌اکبر (1373)، لغت‌نامه، چاپ اول، ج10، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    3. سعدآبادی‏‎، علی‌اصغر و علی‌اصغر پورعزت (1392)، «ویژگی‌های حکومت توسعه‌یافته در پرتو رهنمودهای امام علیj»، پژوهش‌نامه علوی، سال چهارم، شماره 1، ص33−51.
    4. سعدآبادی، علی‌اصغر (1392)، «سیمای توسعه و پیشرفت انسانی، در پرتو اندیشه‌های امام علیj»، چهارمین کنفرانس ملی پیشگامان پیشرفت.
    5. قلی‌پور، آرین (1380)، جامعه‌شناسی سازمان‌ها: رویکرد جامعه‌شناختی به سازمان و مدیریت، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
    6. ــــــــــــــ (1386)، مدیریت رفتار سازمانی (رفتار فردی)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
    7. مشبکی، اصغر (1383)، سیمای سازمان از نگاه مورگان، تهران: انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
    8. مصباح یزدی، محمدتقی (1368)،آموزش فلسفه (دوره دو جلدی)، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
    9. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1363)، المیزان(دورۀ چهل جلدی)، ترجمۀ سید‌محمدباقر موسوی همدانی، تهران: کانون انتشارات محمدی.
    10. سیدرضی، ابوالحسن محمد بن الحسین (1377)، نهج‌البلاغه، مجموعه خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار امیرالمؤمنین علیj، ترجمه وحید دین‌پرور، دفتر نشر آثار اسلامی.
    11. ـــــــــــــ(1386)، نهج‌البلاغه، گزیده سخنان، نامه‌ها و حکمت‌های امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالبj، ترجمه سید‌محمد‌مهدی جعفری، مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر.
      1. Ashmos, D. P. D. Duchon. (2000), "Spirituality at Work: A Conceptualization and Measure",Journal of Management, pp. 136-43.
      2. Chang, Y. H. (1998), Transportation plan appraisal and decision making-discussion and application of the fuzzy theory, Hwatai, Taipei.
      3. Chen, M. K., & Wang, S. C. (2010), "The use of a hybrid fuzzy-Delphi-AHP approach to develop global business intelligence for information service firms", Expert Systems with Applications. 37, pp. 7394-7407.
      4. Davies, M. A. P. (1994), "A Multicriteria Decision Model Application for Managing Group Decisions", The Journal of the Operational Research Society, 45, pp. 47-58.
      5. Etzioni, Amita (1964), Modern Organizations, Printice-Hall.
      6. Garcia-Zamor (2003), "Workplace Spirituality and Organizational Performance,", Public Administration Review, May-June, pp. 355-363.
      7. Hatch, Mary Jo with Ann L. Cunliffe (2006), Organization Theory: modern, symbolic, and postmodern perspectives, Oxford University Press.
      8. Hsu T.H., Yang, T. H. (2000), "Application of fuzzy analytic hierarchy process in the selection of advertising media", Journal of Management and Systems, 7, pp. 583-99.
      9. Ishikawa, A. Amagasa, M. Shiga, T. Tomizawa, G. Tatsuta, R. & Mieno, H. (1993), "The max–min Delphi method and fuzzy Delphi method via fuzzy integration", Fuzzy Sets and Systems, 55, pp. 241–253.
      10. Klir, G. & Yuan, B. (1995), Fuzzy sets and fuzzy logic–Theory and application. New Jersey: Prentice-Hall Inc.
      11. Kohlberg, L. (1984),Essays on Moral Development: The Psychology of Moral Development, (2nded), Harper and Row, San Francisco.
      12. Mikhailov, L. (2003), "Deriving priorities from fuzzy pairwise comparison judgements", Fuzzy Sets and Systems, 134, pp. 365-385.
      13. Mirzai, Ahranjani, Hassan (1976), Rural Development in Theory and Practice A Dissertation Presented to the Faculty of the school of public administration university of Southern California, California.
      14. Morgan, Gareth. (2007), Images of Organization, Newbury Park, Thousand Oaks: Sage Publications.
      15. Neck, C. P. J. F. Milliman (1994), "Thought Self-Leadership: Finding Spiritual Fulfillment in Organizational Life",journal of Managerial Psychology, 9(8), pp. 3-21.
      16. Okoli C. Pawlowski, S. D. (2004), "The Delphi method as a research tool: an example, design considerations and applications", Information and Management, 42, pp. 15-29.
      17. Organ. D. W. (1988), Organizational Citizenship Behavior: the Good Soldier Syndrom.e, Lexington, MA: Lexington Books.
      18. Parsons, Talcott. (1956), "Sociological Approach to the Theory of Organizations P", Administrative Science Quarterly, 3, pp. 225-239.
      19. Podsakoff, P. M. S. B. Mackenize, J. B. Paine, and D. G. Bachrach (2000), “Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research”, Journal of Management, 26 (3), pp. 543-548.
      20. Robbins, Stephen P, Timothy A. Judge (2009), Organizational behavior, (13th Edition), Pearson-Prentice Hall.
      21. Scott W. Richard & Gerald F. Davis (2007), Organizations and Organizing, Rational, Natural, and Open System, Printic-Hall Inc.
      22. Scott W. Richard (1987), Organizations: Rational, Natural, and Open System, (2nded), Printic-Hall Inc.
دوفصلنامه مطالعات دین، معنویت و مدیریت
دوره 3، شماره 6 - شماره پیاپی 6
پاییز و زمستان 1393
صفحه 27-52

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار