نقد نظریه‌های کنترل سازمانی و ضرورت توجه به آن از منظر تعالیم اسلامی

نوع مقاله : علمی-تخصصی

چکیده

کنترل، فرایند بازبینی فعالیت‌ها برای کسب اطمینان از انجام فعالیت‌ها بر طبق برنامه است. این فرایند شامل اصلاح کردن هر کاستی چشمگیر و انحرافی نیز می‌شود. ازاین‌رو، همه مدیران باید درگیر فعالیت کنترل باشند، حتی اگر کار در واحدهایشان طبق برنامه پیش رود. در این نوشتار تلاش شده است تا نظریه‌های مربوط به کنترل بر مبنای سه پارادایم رایج در علوم اجتماعی، شامل رویکرد اثبات گرایی، رویکرد تفسیری و رویکرد انتقادی، بیان شده و نقدهای وارد شده از سوی اندیشمندان به این نظریه‌ها بیان شوند. در واقع، پارادوکسی که در ایدئولوژی مدرنیسم نمایان است، ورود معنویت را ضروری می‌نماید. به این ترتیب، درصدد بازنمایی مسیری دینی هستیم که می‌تواند فراتر از نظریات موجود به بحث کنترل بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critique of organizational control theories and the necessity for contemplating them from the perspective of Islamic teachings

چکیده [English]

 
Control is a process of monitoring activities to ensure activities are based on schedule. This process consists of correcting any significant deficiencies and deviations. Therefore, all managers must be involved in the control activity, even if the works progress according to the pre-scheduled plan. In this paper, the authors tried to provide theories concerning organizational control based on three major dominant paradigms in social sciences including positivism, interpretivism, and critical approaches. Furthermore, the critiques of different scholars toward these theories were presented. Indeed, the paradox which is apparent in the ideology of modernism would necessitate the entrance of spirituality. In this way, we seek to represent a religious path that can discuss control beyond existing theories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Control theory
  • approach
  • Management
  • Islam
* قرآن کریم.
1. اسکات، ریچارد (1389)، سازمان‌ها: سیستم‌های عقلایی، طبیعی و باز، مترجم: حسن میرزایی اهرنجانی، تهران: سمت.##
2. ایمان، محمدتقی (1388)، مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.##
3. چالمرز، آلن فرانسیس (1385)، درآمدی بر مکاتب علم‌شناسی فلسفی، ترجمه دکتر صادق زیبا کلام، تهران: سمت.##
4. دانایی فرد، حسن؛ سیدمهدی الوانی و عادل آذر (1383)، روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع، تهران: انتشارات صفار.##
5. دانایی فرد، حسن؛ میثم لطیفی، ولی‌اللّه نقی‌پورفر و اصغر مشبکی (1389)، «بازپردازی مفهوم انضباط کارکنان: رویکردی قرآنی»، تهران: مدرس علوم انسانیپژوهش‌های مدیریت در ایران، دوره 14، ش3.##
6. رابینز، استیفن پی و دیوید ای دی سنزو (1388)، مبانی مدیریت، ترجمه دکتر سیدمحمد اعرابی، محمدعلی حمید رفیعی و بهروز اسراری ارشاد، تهران: دفتر نشر پژوهش‌های فرهنگی.##
7. رستگار، عباس‌علی و حسن عابدی جعفری (1386)، «ظهور معنویت در سازمان‌ها، مفاهیم، تعاریف، پیش‌فرض‌ها، مدل مفهومی»، تهران: فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال دوم، ش5.##
8. رستگار، عباس‌علی و سیدحامد وارث (1387)، «خدا در سازمان: تلفیق و یکپارچگی زندگی معنوی و زندگی کاری»، تهران: فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال سوم، شماره 11.##
9. سروش، عبدالکریم (1372)، فربه‌تر از ایدئولوژی، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.##
10. سیدمن، استیون (1386)، کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.##
11. ظهوری، قاسم (1383)، مدیریت، نظریه‌ها، فلسفه، اخلاقیات، اصول و فرایندها، شیراز: انتشارات کوشا مهر.##
13. لاریجانی، صادق (1372)، «دین و ایدئولوژی»، تهران: کیهان سال، ویژه سال 1372.##
14. مشبکی، اصغر (1387)، سیمای سازمان، مروری بر اثر ارزشمند گرت مورگان درباره سازمان و استعاره‌های آن، تهران: انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.##
15. میرزایی اهرنجانی، حسن (1385)، مبانی فلسفی تئوری سازمان، تهران: سمت.##
16. هچ، ماری جو و ان ال کانلیف (1389)، نظریه سازمان: مدرن، نمادین تفسیری و پُست‌مدرن. ترجمه دکتر حسن دانایی فرد، تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر.##
17. وارث، سیدحامد (1385)، «باخوانی تئوری اداره: مطالعه هرمونتیکی بوروکراسی»، تهران: فصلنامه علوم مدیریت ایران، دوره اول، ش4.##
18. وزیر زنجانی، حمیدرضا و لطف‌اللّه فروزنده دهکردی (1389)، «بررسی مبانی فکری در تدوین اصول مدیریت اسلامی»، تهران: راهبرد یاس، ش21، بهار 89.##
19. ویلیام، لاورنس، نیومن (1389)، شیوه‌های پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمی، ترجمه دانائی فرد، حسن و سیدحسین کاظمی، تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر.##