نگاهی اجمالی به مدیریت تعارض در سیرۀ عملی حضرت علی(ع) از منظر نهج‌البلاغه

نوع مقاله : علمی-تخصصی

چکیده

از مهم‏ترین مباحث جامعه اسلامی امروز، موضوع تعارض است. تعارض پدیده‏ای است که کم و بیش‏ در اغلب جوامع وجود دارد. صرف نظر از عوامل تعارض، آنچه اهمیت دارد دیدگاه انسان‌ها نسبت به این موضوع است که آیا تعارض امری مطلوب است یا نامطلوب؟ اگر نامطلوب است چاره‏ای جز رفع و دفع‏ آن نیست و اگر مطلوب است، چه مقدار از آن مطلوبیت دارد که ایجاد، یا تقویت گردد که این‏ خود نیاز به مدیریت تعارض را آشکار می‏کند. مقاله، به بررسی عوامل زمینه‌ساز و سبک مدیریت تعارض در سیرۀ عملی حضرت علی‌(ع)، در رویارویی با فتنه‌ها و کارشکنی‌ها، یا به‌طور کلی تعارض‌های اجتماعی منفی پرداخته است. تعارض‌های اجتماعی منفی که ماهیتی مخرب و فرساینده دارند معمولاً در قالب مسائلی بروز می‌کنند که نظم و وحدت جامعه را به خطر می‌اندازند.
روش تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی است. از دیدگاه نهج‌البلاغه، عوامل مختلفی زمینه‌ساز بروز این‌گونه تعارض‌های هستند‌‌که می‌‌توانند ناشی از عوامل فردی، میان‌‌گروهی، اجتماعی، مدیریتی، یا تلفیقی از آنها باشند. سبک مدیریت تعارض حضرت علی(ع) در مقابله با تعارض‌های اجتماعی دارای سه شیوۀ کلی است که شامل مدیریت ذهنی تعارض، مدیریت نرم تعارض و مدیریت سخت تعارض است. هر کدام از این سه تعارض در جایگاه خود و در مقابله با تعارض‌های یادشده دارای نقشی بسیار مؤثر، قابل اهمیت و ارزشمند هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Overview of Conflict Management in Practical Conduct of Imam Ali (A.S) from the Perspective of Nahj Al-Balagha

چکیده [English]

The most important issues of the Islamic community today are the issue of conflict. Conflict is a phenomenon exists more or less in most communities. Regardless of the factors influencing conflict the human perspective to this issue i.e., whether the conflict is desirable or undesirable is very important? If it is undesirable there is no choice but to remove it. If desired, how much it is desirable to establish or strengthen so that it reveals the need to manage conflict. This paper examined the underlying factors and the styles of conflict management in practical conduct of Imam Ali (A.S) when facing intrigues and sabotages and negative social conflicts generally. Negative social conflicts that have disruptive and degenerative nature usually occur in the form of issues which threaten the order and unity of the society.
This study has both descriptive and analytical methods. There are several factors behind the occurrence of such conflicts that can be caused by personal factors, intergroup factors, social and managerial ones, or a combination of them. Conflict management style of Imam Ali (A.S) in tackling social conflicts includes three general methods: Mental conflict management, soft conflict management and hard conflict management. Each of these three conflicts is very important, effective and valuable in their place and in dealing with the conflicts mentioned above.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict
  • Conflict Management
  • social conflicts
  • intrigue and sabotage
قرآن کریم.
سیدرضی، نهج‌البلاغه.
ـــــــــــــــ (1382)، مدیریت ‌‌تعارض‌‌ و ‌‌مذاکره، تهران:‌‌ سازمان ‌‌‌‌مطالعه‌‌‌‌ و تدوین‌‌کتب‌‌‌‌ علوم ‌‌انسانی دانشگاه‌‌ها‌‌ (سمت).
ایزدی یزدان‌آبادی، احمد (1379)، مدیریت تعارض، تهران: دانشگاه امام حسین(ع).
تونکه‌نژاد، ماندنی (1386)، «نظریه‌ای جدید در مدیریت»، ماهنامه تدبیر، ص23.
جمالی‌‌زاده، احمد‌‌ (1387)،تحلیل مبانی رفتار‌‌گرایی در‌‌ سیرۀ علوی، کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان.
خدمتی، ابوطالب؛ علی‌آقا پیروز و عباس شفیعی (1382)،مدیریت علوی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
سرمد، غلامعلی (1378)، روابط انسانی در سازمان‌‌های آموزشی، تهران: سمت.
سلیمانی، نادر (1384)، مدیریت تعارض در مدرسه، تهران: آرمان رشد.
شفیعی، عباس؛ ابوطالب خدمتی و علی‌آقا پیروز (1388)، رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شهیدی، سیدجعفر (1379)، علی از زبان علی یا زندگانی امیرمؤمنان علی(ع)، تهران: صدرا.
شیرازی، علی (1373)، مدیریت آموزشی، مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
فخیمی، فرزاد (1383)، مدیریت رفتار سازمانی، تهران: هستان.
کاظمی، علی (1381)، مبانی مدیریت اسلامی و الگوهای آن، [بی‌جا]: نیل آب.
گال، مردیت و دیگران (1386)، روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، ترجمه احمدرضا نصر اصفهانی و همکاران، تهران: سمت.
مسعودی، عصمت و فرشته میرزایی (1388الف)، «بررسی تعارض از مکتب اسلام و تئوری‌های مدیریت»، اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت) 5، دوره 3، ش1، بهار 1388، ص133_164.
_______________ (1388ب)، «بررسی تعارض از منظر مکتب اسلام و تئوری‌های مدیریت»، اندیشه مدیریت، س3، ش1، ص22_34.
مورهد و گریفین (1383)، رفتار سازمانی، ویرایش جدید، ترجمه سیدمهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده، تهران: مروارید.